مراحل طلاق از طرف زن (زوجه) و شرایط آن در سال 1403

در ادامه سلسله مقالات حقوق خانواده در این مقاله مراحل طلاق از طرف زن (زوجه) را با شما به اشتراک می گذاریم . با ما همراه باشید. جهت دریافت مشاوره یا سپردن پرونده می توانید با دفتر وکالت میرشاه با شماره 09306091148 تماس حاصل فرمایید.

وکیل پایه یک دادگستری سرکارخانم فرشته شهبازی کارشناس ارشد حقوق خصوصی با کسب تجربه از ده ها پرونده موفق در حوزه حقوق خانواده به ویژه طلاق  به عنوان یکی از وکلای برجسته حقوق خانواده مطرح و شناخته شده است.

برای تعیین وقت ملاقات با وکیل سرکارخانم فرشته شهبازی با شماره تلفن 09306091148 تماس حاصل فرمایید

مراجعه با تعیین وقت قبلی

درخواست طلاق از طرف زن (زوجه) مراحل و شرایطی دارد که تنها پس از طی این مراحل و احراز شرایط  زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق نماید .درقانون موجبات طلاق به درخواست زن شامل مواردی چون استنکاف شوهر ازدادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم ازجانب دادگاه ، عسر و حرج ، وکالت زن در طلاق و غیبت شوهر بیش از چهارسال می باشد، دراین مقاله به طور مختصر به آنها پرداخته خواهد شد.

مصلحت جامعه درحفظ و صیانت از بنیان خانواده است ،زیرا خانواده یکی ازارکان اساسی جامعه است و انحلال و تباهی بنیان خانواده آثار سوئی برجامعه می گذارد، از این رو قانونگذار سعی نموده تا در وضع قوانین احتیاط کامل را به عمل آورد و نفع خانواده را به عنوان یک نهاد اجتماعی در نظر گیرد.

همانگونه که در بالا اشاره شد ،یکی از مواردی که به زن اجازه درخواست طلاق می دهد استنکاف شوهر از دادن نفقه است .در صورت احراز آن توسط دادگاه صالح ،حکم طلاق به نفع زن صادرمی شود.

1- خودداری یا عدم توانایی پرداخت نفقه از جانب شوهر

ماده 1129 قانون مدنی اذعان می دارد:”در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه ، زن می تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق نماید، همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه “. این ماده  دارای نکاتی  است ؛ آیا نفقه شامل نفقه گذشته است یا آینده ؟  و دیگر اینکه چرا در صورت عدم پرداخت شوهر از دادن نفقه حکم طلاق صادر نمی گردد؟

در مورد پرداخت نفقه آینده و گذشته اختلاف نظر وجود دارد ،اما از آنجا که نظر قانونگذار حمایت وحفظ بنیان خانواده و منافع هریک از افراد خانواده می باشد،سعی در محدود نمودن موارد طلاق دارد ،در پاسخ می توان گفت : نفقه گذشته دینی است برعهده شوهرمانند سایر دیون .اما آنچه ادامه زندگی را با مشکل مواجه ساخته عدم تمکن پرداخت شوهر از نفقه آینده است. شاید شوهر ازدادن نفقه گذشته سرباز زند اما در پرداخت نفقه آینده مشکلی نداشته باشد. در این صورت نمی توان مانعی را برای ادامه زندگی مشترک یافت. درجواب سؤال دوم باید گفت الزام به انفاق و عدم امکان اجرای حکم طریقی است برای احراز عدم تمکن و عجز شوهر از پرداخت نفقه تا بدین طریق اثبات گردد که امکان پرداخت نفقه از سوی شوهر وجود ندارد .

2- عسرو حرج

عسر و حرج از دیگر مواردی است که زن می تواند به سبب ایجاد آن از دادگاه درخواست طلاق نماید .عسروحرج به معنای مشقت شدید و در تنگنا قرار گرفتن است. عسر و حرج در زندگی زناشویی زمانی است که ادامه زندگی را برای زن با سختی فراوان همراه سازد و تحمل آن را برای زن مشکل باشد.  موارد عنوان شده به شرح ذیل در قانون مدنی  از مصادیق عسروحرج برشمرده شده، اما حصری نیست. به این مفهوم که مصادیق دیگری به تشخیص دادگاه می تواند در زمره عسرو حرج محسوب گردد. برخی از مصادیق عسر و حرج به شرح زیر اند:

ترک زندگی مشترک

ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه .

اعتیاد زوج

اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. درصورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجددا به مصرف موارد مذکور روی آورد، بنابر به درخواست زوجه ، طلاق انجام خواهد شد.

محکومیت به حبس

محکومیت قطعی زوج به حبس 5 سال یا بیشتر (با احتساب جزای نقدی ). نظر بر این است که صرف صدور حکم محکومیت بیش از 5 سال کفایت می کند. اجرای حکم ملاک نیست.

ضرب و شتم

ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفا با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد. دادگاه ها معمولاً یک یا دو بار ضرب و شتم را از مصادیق سوء معاشرت قلمداد نمی کنند.

بیماری صعب العلاج

ابتلاء زوج به بیماری های صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.

3- شرط ضمن عقد

شرایط ضمن عقد یا عقد خارج لازم که در قباله های رسمی ازدواج درج شده و در صورت امضای طرفین لازم الاتباع است و زن می تواند حسب مورد از دادگاه صالح درخواست طلاق نماید به شرح زیر است:

• استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت 6ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت 6 ماه وفا نکند و اجبار او هم به ایفاء ممکن نباشد.
• سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی برای زوجه غیر قابل تحمل باشد.
• ابتلاء زوج به امراض صعب العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد.
• جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.
• محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات 5 سال حبس یا بیشتر به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به 5 سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعاً منتهی به 5 سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجراء باشد.
• عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
• زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند تشخیص ترک زندگی خانوادگی وتشخیص عذر موجه با دادگاه است و یا 6 ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید.
• محکومیت قطعی زوج دراثرارتکاب جرم واجراء هرگونه مجازات اعم ازحدّ و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.
• در صورتی که  پس از گذشت 5 سال زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر زوج صاحب فرزند نشود.
• در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
• زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.

دلایل و سببی که زن را دچار عسر و حرج نموده باید هنگام مراجعه به دادگاه موجود باشد و در صورت احراز یکی از شرایط عسرو حرج توسط دادگاه، دادگاه  می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید. در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم طلاق داده می شود.(ماده 1130 قانون مدنی )

4- وکالت زن در طلاق

شوهر می تواند ضمن عقد نکاح یا عقد لازم دیگری به زن برای طلاق وکالت بدهد.اعطای وکالت در هنگام عقد نکاح دائم نبوده و در نکاح موقت مرد می تواند برای بذل مدت به زن وکالت دهد . همچنان که ماده 1119 قانون مدنی بیان می دارد : ” طرفین عقد ازدواج می توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگری بنمایند مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگری بگیرد یا در مدت معین غائب شود یا ترک انفاق نماید یا علیه حیات زن سوء قصد کند یا سوء رفتاری نماید که زندگانی آنها غیر قابل تحمل شود زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی حود را مطلقه سازد.

در موردی که زن از شوهر وکالت در طلاق دارد نیز مستلزم رعایت تشریفات قانونی است ، تشریفات طلاق در مقاله ای تحت عنوان طلاق به تفصیل آمده است . ناگفته نماند با اعطای وکالت جهت طلاق به زن از سوی شوهر، حق طلاق از مرد سلب نمی گردد .وکالت طلاق شوهر به زن می تواند به صورت مطلق و یا معلّق ( منوط به چیزی ) باشد به عنوان مثال منوط به بذل تمام یا قسمتی از مهریه یا اجرت المثل ایام زناشویی باشد. طرح دعوی در محاکم دادگستری تنها از جانب وکیل دادگستری ممکن است بدین جهت زن جهت اجرایی نمودن فرآیند طلاق ، باید به وکالت از زوج به وکیل دادگستری اعطای وکالت نماید.

ارجاع به داوری

در کلیه موارد در خواست طلاق، به جز طلاق توافقی ، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند . اگر طلاق به درخواست زوجه باشد حسب مورد مطابق قانون به صدور حکم الزام زوج به طلاق یا احراز شرایط اعمال وکالت در طلاق مبادرت می کند.

گواهی عدم امکان سازش چیست؟

سوالی است که اغلب مطرح می شود و طرح آن در اینجا حائز اهمیت است . گواهی عدم امکان سازش در مواردی صادر می شود که درخواست طلاق از طرف مرد یا زوجین (طلاق توافقی) تقدیم شده باشد. هنگامی که درخواست طلاق از طرف زن (زوجه) به عمل می آید دادگاه مبادرت به صدور حکم الزام مرد (زوج) به طلاق را صادر می نماید. در صورت استنکاف و خودداری زوج از مطلقه نمودن زوجه دادگاه راساً و به حکم (الحاکم ولی الممتنع) از سوی زوج اقدام به مطلقه کردن زوجه می نماید.

5-غیبت شوهر بیش از چهار سال

یک از مواردی که به طور مستقل مورد بررسی قرار می گیرد غیبت شوهر بیش از چهار سال است. ماده 1029 قانون مدنی اشعار می دارد : ” هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می تواند تقاضای طلاق کند و در این صورت با رعایت ماده 1023 حاکم او را طلاق می دهد. هنگامیکه دادگاه درخواست طلاق از طرف زن را به سبب غیبت شوهر دریافت می کند باید در یکی از جراید محلی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران اعلانی در سه دفعه متوالی هرکدام به فاصله یک ماه منتشر نموده و از اشخاصی که ممکن است از غایب خبری داشته باشند دعوت نماید که به اطلاع دادگاه برسانند.

هرگاه یک سال از تاریخ اولین نشر اعلان بگذرد و حیات غایب ثابت نشود ، دادگاه حکم طلاق زن را صادر می نماید. در نتیجه با احتساب این مواعد حداقل باید پنج سال از تاریخ غیبت شوهر گذشته باشد تا دادگاه حکم طلاق را صادر نماید. در صورت صدور حکم طلاق به دلیل غیبت شوهر ، زن باید  از تاریخ طلاق ،عده وفات (چهارماه و ده روز) نگاه دارد. اگر در مدت عده و قبل از انقضاء مدت شوهر بازگردد، نسبت به طلاق حق رجوع دارد و می تواند اثر طلاق را از بین ببرد.

طلاق توافقی

آسان ترین راه و کوتاه ترین مسیر برای پایان زندگی مشترک بی سرانجام طلاق توافقی است. در این خصوص توصیه می شود زوجین قبل از هرگونه اقدامی به مشاورین خانواده مراجعه و کلیه اثار و تبعات طلاق را مورد بررسی قرار دهند و به عنوان اخرین راه حل به آن نگاه کنند.

در طلاق توافقی همانگونه که از نام آن پیدا است باید توافق کاملی میان زوجین صورت گیرد. معمولاً طلاق توافقی در ردیف طلاق از طرف زن (زوجه) مورد برسی قرار نمی گیرد. دلیل آوردن آن ذیل این عنوان به این دلیل است که گاهی زن برای رهایی از عقله زوجیت ،شرایطی به شوهر پیشنهادمی نماید. در این خصوص علاقه مندان می توانند به مقاله وکیل طلاق توافقی در کرج در این وب سایت مراجعه نمایند.

ترتیب مراحل طلاق از طرف زن(زوجه)

شرایطی که به دادگاه اجازه می دهد زن را مطلقه سازد بسیار محدود و اثبات و احراز آنها نیز بسیار دشوار است. در بالا برخی از شرایط لازم را برشمردیم احراز یکی از این شرایط برای دادگاه کافی است تا حکم الزام به طلاق را صادر نماید. بنابراین مراحل طلاق از طرف زن  عبارتند از:

• مراجعه به وکیل طلاق (اختیاری)
• بررسی شرایط متقاضی طلاق توسط وکیل طلاق (در صورت مراجعه به وکیل طلاق)
• تقدیم دادخواست طلاق از سوی زوجه به دادگاه محل اقامت زوجه ( در دفتر خدمات قضایی)
• اثبات وجود شرایط قانونی صدور حکم طلاق برای دادگاه ( توسط وکیل طلاق یا متقاضی طلاق)
• انجام مراحل قانونی از قبیل داوری و مشاوره و غیره ( حضور زوجین در این مرحله  اصولاً الزامی است)
• صدور حکم طلاق (رسیدگی به پرونده های طلاق سه مرحله ای است به این مفهوم که تایید و ابرام حکم در صورت تجدید نظر و فرجام خواهی در دادگاه تجدید نظر و دیوان عالی کشور ضروری است)
• دادگاه ضمن صدور حکم، تکلیف حضانت فرزندان، حقوق مالی زوجه و غیره را روشن می سازد.
• معرفی به دفتر طلاق (از سوی دادگاه)
• جار شدن صیغه طلاق (در حضور دو شاهد مرد)
• ثبت واقعه طلاق ( توسط سردفتر)

مطلب مرتبط: وکیل حضانت در کرج

همکاران حقوق خانواده دفتر وکالت میرشاه شرایط متقاضی طلاق را بررسی نموده بهترین راهکار برای اخذ حکم طلاق از دادگاه بر می گزینند. اصولاً وکلا حسب تجربه می توانند راهکارهایی اتخاذ نمایند که پیمودن مسیر پرپیچ و خم و ناهموار طلاق از طرف زن (زوجه) را هموار سازد.

جهت تعیین وقت ملاقات با وکیل طلاق با شماره 093060911 تماس حاصل فرمایید

قانون جدید طلاق از طرف زن

قوانین مربوط به طلاق بارها تغییر کرده اما روح کلی آنبر گرفته از فقه امامیه است. آخرین اصلاحات قانون طلاق در سال 1381 انجام شدکه در حال حاضر مورد استناد دادگاه های خانواده است. در حال حاضر برای مراجعه به دادگاه و درخواست صدور حکم طلاق انجام مراحل زیر ضرورت دارد

• ثبت نام در سامانه ثنا
• شرکت در جلسات مشاوره خانواده
• مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
• تنظیم دادخواست طلاق
• ثبت دادخواست طلاق
• ارجاع پرونده به شعبه دادگاه خانواده
• مراجعه به دفترخانه طلاق
• جاری شدن صیقه طلاق در حضور دو شاهد مرد
• ثبت واقعه طلاق

در تعریف طلاق گفتیم؛ طلاق به معنای انحلال عقد ازدواج است. طلاق نوعی ایقاع است یعنی تنها یک اراده برای انحلال عقد کافی است و آن هم اراده زوج است. برای اینکه زن هم در طلاق منشاء اثر حقوقی باشد باید شروطی از قبل فراهم شود. در ادامه به این شروط اشاره می کنیم:

عدم پرداخت نفقه

در قانون جدید طلاق اگر مرد به مدت 6 ماه از پرداخت نفقه امتناع نماید زن می تواند از طریق دادگاه الزام مرد را به پرداخت نفقه را بخواهد اگر مرد باز هم از پرداخت نفقه امتناع نماید دادگاه می تواند حکم  الزام مرد به طلاق زن را صادر کند.

شغل نامناسب مرد

چنانچه مرد پس از ازدواج شغلی برگزیند که مخالف شئونات اجتماعی زوجه باشد زوجه می تواند از دادگاه درخواست طلاق نماید.

سوء رفتار مستمر مرد

در صورت سوء رفتار مستمر مرد قانون جدید طلاق این امکان را به زوجه می دهد که بتواند از طریق دادگاه طلاق بگیرد.

محکومیت به حبس

در صورت محکومیت مرد به حبس بالای 5 سال طبق قانون جدید طلاق زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.

عقیم بودن مرد

وفق شرط  10 ضمن عقد نکاح اگر مرد نتواند بعد از 5 سال زن را باردار کند، زوجه می تواند با ارائه گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عقیم بودن مرد برای طلاق اقدام نماید.

ضرب و جرح عمدی از سوی زوج

بر اساس قانون جدید طلاق چنانچه مرد مبادرت به ضرب و جرح عمی زن نماید، زن با ارائه گواهی پزشکی قانونی می تواند سوء رفتار مرد و بیم مخاطره جانی و جسمی خود را به اثبات رسانده و درخواست طلاق نماید. آنچه که مهم است میزان و دفعات ضرب و جرح وارده است، معمولاً دادگاه ها یک یا دوبار ضرب و جرح سطحی را معیار مناسبی برای صدور حکم طلاق قلمداد نمی کنند.

ازدواج مجدد مرد بدون رضایت زن

به موجب بند 12 عقد نامه اگر مرد بدون رضایت زن ازدواج مجدد نماید زن می تواند برای طلاق اقدام کند. در صورت ناشزه محسوب شدن زن دادگاه به مرد اجازه ازدواج مجدد می دهد.

اعتیاد مرد

اگر اعتیاد مرد به درجه ای باشد که موجب عسر و حرج زن گردد دادگاه مرد را ملزم به طلاق زن می نماید. البته استعمال گاه و بی گاه به عبارت دیگر تفننی مشمول این قاعده نیست.

ترک زندگی مشترک

چنانچه مرد به مدت 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب در یک سال زندگی مشترک را ترک کند زن می تواند درخواست طلاق مطرح نماید.

جنون مرد

یکی از مواردی که به زن حق طلاق می دهد جنون زوج است. در صورتی که برای دادگاه اثبات شود مزد مبتلا به جنون است زن می تواند برای صدور حکم طلاق اقدام نماید.

مجدداً استدعا و تمنا داریم طلاق را به عنوان آخرین گزینه در نظر بگیرد.

نمونه رای دیوان عالی کشور؛ ازدواج مجدد زوج، اعتیاد زوج

در ادامه یک نمونه رای شعبه پنجاه و دوم دیوان عالی کشور در خصوص حق اکتسابی زوجه در اعمال وکالت در طلاق به لحاظ ازدواج مجدد زوج و عسر حرج زوجه ناشی از اعتیاد زوج را که جنبه ارشادی دارد با شما اشتراک گذارده ایم.

رای شعبه
در خصوص دادخواست فرجام خواهی خانم …. با وکالت خانم فرشته شهبازی به طرفیت آقای …… نسبت به دادنامه شماره ….. مورخ 1402/…/… صادره از شعبه ….. دادگاه تجدید نظر استان ….. نظر به اینکه اولاً ازدواج مجدد زوج بدون اذن و اطلاع همسر اول ( اصيل فرجام خواه ) موجب تحقق شرط ضمن عقد مربوطه جهت اعمال وکالت در طلاق شده است گذشت زمان نمی تواند مسقط حق اکتسابی مشارالیها باشد ثانیاً در مورد اعتیاد زوج تحقیقات جامع و کامل انجام نشده است چون در صورت صحت ادعای مذكور (اعتياد زوج) حتماً از موجبات عسر و حرج خواهد بود علاوه بر این که می تواند سبب تحقق شرط مربوطه نیز باشد که در خصوص موارد مذكور رأى صادره واجد نقص تحقیقاتی می باشد لذا این شعبه فرجامخواهی معموله را موجه و در خور پذیرش و دادنامه فرجام خواسته را غیر قابل ابرام تشخیص و با استناد به ماده 366 و بند الف ماده 368 و ذیل ماده 370 و بند 5 ماده 371 و قسمت دوم بند الف ماده 401 با لحاظ ماده 199 قانون آئین دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی ضمن نقض دادنامه فرجام خواسته پرونده را به دادگاه محترم صادر کننده رای منقوض اعاده و ارجاع می نماید تا پس از رسیدگی کامل با رفع نواقص مذکور مجددا مبادرت به صدور رای مقتضی مستدل نمایند.
شعبه پنجاه و دوم دیوان عالی کشور
……….. (رئیس) ………… (مستشار)

تهیه و تنظیم: دپارتمان حقوق خانواده دفتر وکالت میرشاه – وکیل پایه یک دادگستری فرشته شهبازی