فهرست محتوا
استرداد جهیزیه در ایران
آنچه در حال حاضر در جامعه ایرانی مرسوم است و طبق آن عمل می‌شود، این است که تهیه جهیزیه بر عهده خانواده عروس است. اما برخلاف تصور عموم از نظر قانون تهیه جهیزیه بر عهده زن نیست و مرد باید جهیزیه را تهیه کند. زیرا به‌موجب ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی نفقه زن به عهده شوهر است و به‌موجب ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عبارت است از همه نیاز‌های متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل:
- مسکن
- البسه
- غذا
- اثاث منزل و …
درصورتی‌که جهیزیه از جانب زن تهیه شده باشد، جز اموال و دارایی او ا. ت.شوهر صرفا می‌تواند از وسایل منتفع شود و مالکیتی برای وی ایجاد نمی‌کند. زوج در استفاده از اقلام جهیزیه نباید تعدی و تفریط کند.
مراحل استرداد جهیزیه
معمولا رایج است که خانواده عروس یک لیست از جهیزیه تهیه می‌کنند که همان سیاهه است. این برگه به امضای شوهر و چند شاهد می‌رسد و حاکی از این است که زوجه این اموال را با خود به منزل زوج آورده است.
در طلاق یک‌جانبه، زوجه با استناد به سیاهه برای استرداد جهیزیه درخواست می‌دهد و اگر زوج قصد طلاق زوجه را داشته باشد، مکلف به استرداد و بازگرداندن جهیزیه است.
مطلب مرتبط: وکیل طلاق در کرج
باید توجه کرد در طلاق توافقی با توافق بین زوجین جهیزیه استرداد می‌شود.
در زمان استرداد جهیزیه اگر زوج ثابت کند لوازمی را که زوجه به‌عنوان جهیزیه خود قلمداد می‌کند و خواهان استرداد آنهاست، خودش خریداری کرده، زوجه نمی‌تواند آنها را به‌عنوان جهیزیه خود مسترد کند هم چنین ممکن است بعد از ازدواج لوازم جدیدی برای منزل تهیه شود که زوجه نمی‌تواند آنها را به‌عنوان جهیزیه استرداد کند.
هزینه استرداد و جمع‌آوری، بسته‌بندی، حمل و جابه‌جایی این لوازم به عهده زوجه است.
نمونه دادنامه خیانت‌درامانت نسبت به جهیزیه
رأی دادگاه بدوی
اتهام آقای م.ن. فرزند ع، ۳۲ساله، دایر بر خیانت در امانت نسبت به بعضی از اقلام لیست جهیزیه باتوجه به
- شکایت شکات
- گزارش مرجع انتظامی
- کیفرخواست صادره از دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه
- تهران
- مودای گواهی گواهان
- سایر قرائن و امارات موجود در پرونده محرز بوده
لذا دادگاه بنا بر مطالب پیش‌گفته و به استناد مواد 674 قانون مجازات اسلامی و با رعایت بند 4 و 5 ماده 22 همان قانون به لحاظ فقدان سابقه کیفری متهم را به پرداخت مبلغ 000/000/22 ریال جزای نقدی در حق دولت محکوم می‌نماید. رأی صادره حضوری و ظرف ٢٠ روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان تهران است.
رئیس شعبه ١١٦١ دادگاه عمومی جزایی تهران
رأی دادگاه تجدیدنظر استان
تجدیدنظرخواهی خانم م.ح. به وکالت از خانم الف. ک. فرزند ف. نسبت به دادنامه شماره 852-3/9/92 صادره از شعبه 1161 دادگاه عمومی جزایی تهران که تجدیدنظرخوانده آقای م.ن. فرزند ع. از حیث خیانت در امانت نسبت به اقلام جهیزیه که لیست آن پیوست سابقه است به پرداخت بیست و دو میلیون ریال جزای نقدی بدل از حبس به نفع دولت محکوم گردیده‌اند که پس از صدور حکم دادگاه بدوی وکیل شاکی مرحله تحقیقات مقدماتی و دادگاه بدوی خانم ح.
به رأی دادگاه از باب اخف بودن مجازات و به علت عدم توجه به سابقه کیفری تجدیدنظرخوانده به رأی دادگاه اعتراض و تقاضای بررسی مجدد و تشدید مجازات را داشته‌اند که پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارسال و به این شعبه ارجاع و با وصول سابقه و ملاحظه آن و تحقیقات معنونه اولاً تجدیدنظرخواه و تجدیدنظرخوانده با یکدیگر رابطه زوجیت داشته‌اند که به نظر می‌رسد در زندگی مشترک اختلاف ایجاد شده است.
ثانیا، خانم ک. از شورای حل اختلاف تقاضای استرداد جهیزیه می‌نماید که منجر به‌حکم استرداد جهیزیه می‌گردد لیکن دلیلی و مدارکی وجود ندارد که جهیزیه به صورت امانی در اختیار تجدیدنظرخوانده قرار گرفته شود اسناد و مدارک حکایت از اختلاف است.
ثالثا، وفق ماده 337 قانون مدنی مالی که به طور صریح یا ضمنی جهت استیفا در اختیار دیگری قرار می‌گیرد رابطه امانی به وجود نمی‌آورد ممکن است، ضمان به وجود آورد اما امانت تلقی نمی‌شود و از جهت دیگر اموالی که زوجه به منزل زوج می‌آورد، رابطه امانی ایجاد نمی‌کند. هرچند زن با مرد مالک اموال خود خواهد بود بلکه امانت نخواهد بود و اوراق 95، 96، 97، 98 و 99 سابقه حکایت از اموال متعلق به خانم دارد که دلالت بر امانی بودن و تحویل امانی ندارد گرچه خانم وکیل به وکالت از تجدیدنظرخواه تقاضای رسیدگی و تشدید مجازات را می‌کند و از جهتی محکوم علیه دادگاه بدوی تقاضای تجدیدنظرخواهی نمی‌کند و باید گفت رأی دادگاه بدوی خلاف قانون و موازین حقوقی است نه اینکه قابل تشدید مجازات نخواهد بود، بلکه قابلیت نقض آن را دارد.
فلذا دادگاه باتوجه‌به بررسی و ملاحظه اوراق قضایی ضمن رد تقاضای تجدیدنظرخواهی وکیل تجدیدنظرخواه و به استناد جز 1 از بند ب ماده 257 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری و ضمن نقض حکم محکومیت آقای ب.ن. به استناد اصل سی و هفتم قانون اساسی رأی بر برائت نامبرده از اتهام خیانت‌درامانت صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره حضوری و قطعی است.
رئیس شعبه 39 دادگاه تجدیدنظر استان تهران ـ مستشار دادگاه
شماره دادنامه: 9209970223901400
خیانت‌درامانت نسبت به جهیزیه؛ پیام دادنامه
اموالی که زوجه به منزل زوج می‌آورد مصداق مال امانی نیست. زیرا وفق ماده 337 قانون مدنی مالی که به طور صریح یا ضمنی جهت استیفا در اختیار دیگری قرار می‌گیرد، رابطه امانی به وجود نمی‌آورد.
استرداد جهیزیه؛ سیاهه
معمولاً رسم است که؛ از اقلامی که زوجه به عنوان جهیزیه به منزل مشترک می آورد لیست یا سیاهه ای تهیه می شود. این سیاهه هنگام استرداد جهیزیه به کار می آید. گاهی این پرسش مطرح می شود که؛ برخی اقلام سیاهه جهیزیه در طول زندگی مشترک از بین می رود، آیا زوج تکلیفی بابت استرداد اقلام از بین رفته دارد؟
دادگاه ها معمولاً به عرف مراجعه می کنند. رویه مرسوم دادگاه ها چنین است که معتقدند پس از 10-15 سال زندگی مشترک اثاث البیت یا جهزیه ای که زوجه با خود به منزل مشترک آورده از بین رفته است و آنچه موجود است دیگر صدق عنوان جهیزیه نمی کند. اصولاً این وسایل اثاث البیتی هستند که در طول زندگی مشترک خریداری شده اند. بنابراین باید گفت زوج تکلیفی به استرداد جهیزیه از بین رفته ندارد.
پرسش دیگری که مطرح می شود اینکه؛ شخصی اظهار داشته فاکتور برخی اقلام به نام زوج است و در واقع زوج آنها را خریداری کرده است، منتها این اقلام مانند یخچال و تلویزیون در سیاهه قید و به امضاء زوج رسیده است آیا هنگام استرداد جهیزیه زوج مکلف به استرداد آنها است؟
در پاسخ باید گفت هر آنچه که در سیاهه جهیزیه آمده و به امضاء زوج رسیده اگر موجود است و از بین نرفته، باید به زوجه مسترد شود ولو اینکه فاکتور آن به نام زوج باشد. در هر حال نظر قطعی و نهایی را دادگاه خواهد داد.
دفتروکالت میرشاه و همکاران مجرب ایشان در حوزه دعاوی خانواده آماده ارائه مشاوره آنلاین اعم از عمومی و تخصصی و پذیرش پرونده در خصوص استرداد جهیزیه ،مهریه و … هستند.
وکیل پایه یک دادگستری فرشته شهبازی
