دستور موقت چیست؟ خسارت احتمالی در دستور موقت
فهرست محتوا
همانند تامین خواسته، دستور موقت نهادی است در جهت تامین امنیت امری که از سوی ذی نفع به دلیل بیم از بین رفتن و یا به واسطه امکان عدم دسترسی به آن امر تا نتیجه قطعی دعوای اصلی مورد استفاده قرار می گیرد.
وکیل پایه یک دادگستری سید احمد میرشاه محمد کارشناس ارشد حقوق اقتصادی از دانشگاه شهید بهشتی
جهت تعیین وقت ملاقات با وکیل میرشاه با شماره تلفن 09306091148 تماس حاصل فرمایید
ملاقات با تعیین وقت قبلی
درقانون آیین دادرسی مدنی چنین مقرر شده است ؛ در اموری که تعیین تکلیف آن فوریت دارد ، دادگاه به درخواست ذینفع با احراز شرایطی دستور موقت صادر می نماید.
صدور دستور موقت به طور حتم برای طرفی که دستور بر علیه او صادر شده ایجاد مشکلاتی خواهد نمود و ممکن است خساراتی را برای او به بار آورد و از این رو احراز شرایط صدور و فوریت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همچنین عدم صدور آن سبب از بین رفتن حق خواهان گردد و بدین جهت ذینفع و یا وکیل اصرار بر صدور دستور موقت پیش از اقامه دعوا را دارند.
آیا دستور موقت می تواند همان خواسته اصلی دعوا باشد؟
آیا دستور موقت می تواند همان خواسته اصلی دعوا باشد؟دستور موقت اقدامی است که به تبع دعوای اصلی درخواست می شود ، اقدامی احتیاطی در کنار دعوای اصلی تا ذینفع را از خسارات احتمالی و اطاله دادرسی در امان نگاه دارد. دستور موقت می تواند هنگامی درخواست و صادر شود که دعوایی قابل طرح باشد و یا اصل دعوا مطرح شده باشد و باید موضوع دستور موقت متفاوت از خواسته دعوای اصلی باشد، چراکه خواهان در اجرای دستور موقت به خواسته خود رسیده و دیگر موضوعی برای رسیدگی باقی نمی ماند.
برای صدور دستور موقت دادگاه باید فوریت امر را احراز نماید و همچنین تامین متناسب با درخواست را از خواهان اخذ نموده باشد، زیرا اجرای دستور موقت ممکن است خساراتی را برای خوانده به بار آورد. دستور موقت تا صدور رای نهایی به قوت خود باقی است و با صدور رای نخستین حتی اگر بر علیه خواهان باشد از بین نمی رود.
شرایط درخواست دستور موقت
در ابتدای امر باید فوریت امر توسط درخواست کننده این دستور به اثبات برسد به طوری که نمایانگر ایجاد ضرر و تهدیدی برای او باشد . تشخیص فوریت موضوع درخواست به تصریح ماده 315 قانون آیین دادرسی مدنی با دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به درخواست را دارد .
امری فوری تلقی می گردد که در صورت پذیرفته نشدن درخواست، خساراتی غیر قابل جبران را برای متقاضی آن به بار آورد. می توان گفت صدور و اجرای دستور موقت از بروز خسارات و اضرار متقاضی آن جلوگیری بعمل می آورد.
درخواست صدور دستور موقت
دستور موقت تنها با درخواست ذینفع صادر می شود حتی درصورت احراز فوریت امر در جریان دادرسی دادگاه راساً نمی تواند دستورموقت را صادر نماید. درخواست دستور موقت همانند تامین خواسته می تواند پیش ازاقامه دعوای اصلی و یا ضمن دادخواست راجع به اصل دعوا و یا بعد از دادخواست اصلی و در جریان دادرسی مطرح گردد. درصورتیکه درخواست دستور موقت پیش ازاقامه دعوای اصلی مطرح گردد خواهان باید ظرف مدت بیست روز از تقدیم درخواست خود ،دعوای اصلی را اقامه نماید در غیر این صورت به درخواست طرف مقابل، قرار صادره لغو خواهد شد.
دادگاه علاوه بر شرایط عمومی اقامه دعوا و ادله مورد استناد طرفین برای تشخیص فوریت امر هرگونه اقدام و تحقیقی لازم بداند انجام می دهد مانند قرار کارشناسی تحقیق محلی، معاینه محل و استماع گواهی گواهان و این اقدامات نباید با فوریت امر در منافات باشند و در نهایت پس از محرز دانستن موضوع نسبت به صدور دستور موقت اقدام می نماید. در صورت عدم احراز شرایط قرار رد دعوا صادر می گردد.
مرجع صدور دستور موقت
لازم به ذکر است درخواست دستور موقت باید به دادگاهی ارائه گردد که اصل دعوا درآنجا مطرح است و صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد مگر اینکه مال موضوع درخواست خارج از حوزه دادگاه باشد ماده 312 قانون آیین دادرسی مدنی اشعار میدارد : ” هرگاه موضوع درخواست دستورموقت، در مقر دادگاهی غیر از دادگاه های یادشده … باشد، درخواست دستور موقت از آن دادگاه به عمل می آید، اگرچه صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را نداشته باشد”. درخواست دستور موقت قابل طرح در مراحل بدوی، واخواهی و تجدید نظراست .
تفاوت دستور موقت و تامین خواسته
در دستورموقت بر خلاف تامین خواسته نمی توان برای خواسته های موجل که هنوز موعد آنها نرسیده درخواست دستور موقت نمود و همچنین صدور دستور موقت نیازمند تودیع خسارت احتمالی است، برخلاف موارد ذکر شده در تامین خواسته که شرح آن درمقاله ای با عنوان تامین خواسته درهمین وبسایت آمده است نیازمند تودیع خسارت احتمالی نمی باشد درصورتیکه برای صدور دستور موقت الزاما باید خسارت احتمالی پرداخت گردد. تعیین میزان تامین به صلاحدید دادگاه واگذار شده است و این تامین باید متناسب با خسارت احتمالی ناشی از دستور موقت باشد.
نوع تامین در دستور موقت مشخصاً تعیین نشده است اما معمولاً دادگاه ها آن را به صورت وجه نقد تعیین می نمایند، اما تامین می تواند به صورت بازداشت مال نیز صورت پذیرد بدین صورت که به درخواست ذینفع و معرفی مال غیر منقول و کافی دانستن ارزش مال معرفی شده با رجوع به امر کارشناسی ، دستور بازداشت مال معرفی شده را به میزان تامین مرجع صالح به رسیدگی صادر می نماید. برخلاف تامین خواسته که در آن الزاما خواسته باید قابل بازداشت باشد، در دستور موقت علاوه بر خواسته قابل توقیف مطابق ماده 316 قانون آیین دادرسی مدنی موضوع دستور موقت ممکن است دایر بر توقیف مال یا انجام عمل و یا منع از امری باشد.
قرار دستور موقت اول باید به خوانده ابلاغ گردد و سپس اجرا شود ولی در مواردی که ابلاغ به خوانده ممکن نباشد بنا بر فوریت امر ،دادگاه می تواند مقرر دارد که قبل از ابلاغ اجرا شود . لازم به ذکر است بر خلاف تامین خواسته ، اجرای دستور موقت نیازمند موافقت و تایید رئیس حوزه قضایی است.
مهلت تقدیم دادخواست پس از صدور دستور موقت
پس از صدور دستور موقت در صورتی که از قبل اقامه دعوا نشده باشد، درخواست کننده باید حداکثر ظرف 20 روز از تاریخ صدور دستور، به منظور اثبات دعوای خود به دادگاه صالح مراجعه و دادخواست خود را تقدیم و گواهی آن را به دادگاهی که دستور موقت صادر کرده تسلیم نماید. در غیر این صورت دادگاه صادر کننده دستور موقت به درخواست طرف، از آن رفع اثر خواهد کرد.
مطلب مرتبط: تسلیم به رای چیست؟
میزان خسارت احتمالی در دستور موقت
قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه را مکلف نموده برای جبران خسارت احتمالی که از ناحیه صدور دستور موقت حاصل می شود از خواهان تامین مناسبی اخذ نماید. در این صورت صدور دستور موقت منوط به سپردن تامین می باشد. میزان این تامین بستگی به نظر دادگاه دارد. معمولاً بین 10 تا 20 درصد ارزش خواسته است.
لغو دستور موقت
مواردی که دستور موقت راساً توسط دادگاه لغو می گردد به قرار زیر است:
- در صورتیکه موجب دستور موقت رفع گردد دادگاه صادر کننده قرار دستور موقت را لغو می نماید.
- هرگاه طرف دعوا تامینی بدهد که متناسب با موضوع دستور موقت باشد ، در صورت صلاحدید دادگاه از دستور موقت رفع اثر می شود.
- اصل دعوا در دادگاه مطرح باشد، دادگاه رسیدگی کننده دستور موقت را لغو می نماید .
- شکست ذینفع چه با حکم نهایی باشد و یا به واسطه هریک از قرارهای قاطع دعوا از قبیل رد دادخواست ، قرار عدم استماع دعوا ، قرار ابطال دادخواست ، قرار رد دادخواست یا قرار سقوط دعوا باشد که نهایی شده اند ، قرار دستور موقت لغو می گردد.
- عدم اقامه اصل دعوا درمهلت مقرردر موارد گفته شده در قانون ؛ همانطور که ذکر شد درصورتی درخواست دستور موقت پیش از اقامه دعوای اصلی مطرح گردد ، ذینفع مکلف است ظرف مدت بیست روز ازتاریخ صدور قرار اقامه دعوا نماید در غیر اینصورت به درخواست طرف ، دادگاه صادر کننده دستور موقت از آن رفع اثر می نماید.
- در صورتیکه قرار دستور موقت فسخ گردد ، قرار صادره لغو می گردد.
اعتراض به دستور موقت
قبول یا رد درخواست دستور موقت مستقلاً قابل اعتراض، تجدید نظر و فرجام نیست . طرفی که دستور موقت علیه او صادر شده می تواند در مرحله تجدیدنظر نسبت به رایی که در دعوا صادر شده است ،نسبت به دستور موقت نیز اعتراض و درخواست رسیدگی نماید.در هر صورت دستور موقت قابلیت فرجام خواهی ندارد .
دستور موقت در قانون آیین دادرسی مدنی
مواد 310 تا 325 مبحث ششم از فصل یازدهم قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) ذیل دادرسی فوری اختصاص به تعریف دستور موقت ، نحوه صدور، شرایط ، دادگاه صالح ، آثار،لغو اثر از دستور موقت دارد.
دستور موقت در دیوان عدالت اداری
صدور دستور موقت در قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در ماده 34 پیش بینی شده است: در صورتی که شاکی ضمن طرح شکایت خود یا پس از آن مدعی شود که اجرای اقدامات یا تصمیمات یا آراء قطعی یا خودداری از انجام وظیفه توسط اشخاص و مراجع مذکور در ماده(10) این قانون ،سبب ورود خسارتی می گردد که جبران آن غیر ممکن یا متعسر است، می تواند تقاضای صدور دستور موقت نماید. پس از طرح شکایت اصلی،درخواست صدور دستور موقت باید تا قبل از ختم رسیدگی، به دیوان ارائه شود. صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری:
مطلب مرتبط: وکیل دیوان عدالت اداری در کرج
- مستلزم پرداخت هزینه دادرسی نیست.
- جهت صدور تودیع تامین پیش بینی نشده است.
- برای اجرا به تایید رئیس حوزه قضایی نیاز ندارد.
- قبل از اقامه دعوا قابل طرح نیست.
تهیه و تنظیم: دفتر وکالت میرشاه
