اعسار چیست؟ انواع اعسار (بررسی کامل)
فهرست محتوا
دعوی اعسار چیست؟
اعسار چیست؟ اعسار در لغت به معنای عدم تمکن مالی و عدم کفایت دارایی است. در واقع به عدم توانایی مالی یا عدم دسترسی به اموال اعسار گفته می شود. دعوی اعسار غیر مالی است و زمانی مطرح می گردد که افراد تمکن پرداخت هزینه دادرسی و یا مبلغی که در دادرسی به آن محکوم شده اند نداشته باشند. به فردی که تمکن مالی جهت پرداخت هزینه های مزبور را ندارد معسر گفته می شود.
انواع دعوی اعسار
انواع دعوی اعسار- اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
- اعسار از پرداخت محکوم به
آشنایی با اعسار از هزینه دادرسی
اعسار از هزینه دادرسی به معنای عدم توانایی در پرداخت هزینه دادرسی است. در این‌صورت فرد می‌تواند به دادگاه دادخواست اعسار بدهد. بدین معنی است که فرد دادخواست‌دهنده ادعا کند که از تادیه هزینه دادرسی دعوایی که طرح کرده عاجز است. این دادخواست ممکن است در مرحله بدوی، واخواهی، تجدیدنظر یا… باشد. در واقع اعسار نسبت به هزینه دادرسی راهی است که قانون آن را جهت حمایت از افراد معسر قرار داده است. زیرا در غیر این صورت حق افراد بی شماری به جهت عدم تمکن مالی به منظور طرح دعوی و احقاق حق خویش زائل می گردد.
این دعوی می‌تواند به موجب دادخواست جداگانه یا ضمن دادخواست نخستین یا تجدید نظر یا فرجام طرح شود. در این باره ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی چنین بیان میکند: «ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ضمن درخواست نخستین یا تجدیدنظر یا فرجام مطرح خواهد شد. طرح این ادعا به موجب دادخواست جداگانه نیز ممکن است. اظهار نظر در مورد اعسار از هزینه تجدید نظرخواهی و یا فرجام خواهی با دادگاهی می باشد که رای مورد درخواست تجدید نظر و یا فرجام را صادر نموده است.»
آشنایی از دادخواست اعسار
دعاوی اعسار در زمره دعاوی غیرمالی است بنابراین برای طرح این دعوا هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی پرداخت می شود. دعوی اعسار به طرفیت خواندگان دعوی اصلی مطرح می شود. این دعوا قائم به شخص است بنابراین در صورت فوت معسر ورثه وی نمی‌توانند از حکم اعسار از هزینه دادرسی استفاده کنند و هزینه دادرسی از آنها مطالبه می شود مگر آنکه ورثه نیز اعسار خود را ثابت کنند. اگر معسر محکوم‌له واقع شود یعنی حکم نهایی به نفع او صادر شود و محکوم‌به را وصول کند هزینه دادرسی از او دریافت می‌شود مگر اینکه از حالت اعسار خارج نشده باشد.
دادخواست اعسار از تاجر و اشخاص حقوقی پذیرفته نیست و در صورت عدم توانایی در پرداخت محکوم‌به یا هزینه دادرسی ابتدا باید بر اساس مقررات قانون تجارت درخواست صدور حکم ورشکستگی بدهند.
نتایج صدور حکم پذیرش اعسار از هزینه دادرسی
- معسر از پرداخت هزینه‌های دادرسی در تمامی مراحل دادرسی مربوط به همان دعوی معاف خواهد شد. مگر در جریان دادرسی اثبات شود که مدعی اعسار از معسر بودن خارج شده است.
- فرد معسر می‌تواند از وکیل معاضدتی استفاده کند و به طور موقت از پرداخت حق الوکاله معاف شود.
- معسر از پرداخت هزینه نشر آگهی برای ابلاغ اخطاریه‌ها به خوانده مجهول‌المکان معاف می شود و این هزینه بر عهده دولت قرار می گیرد.
- فرد معسر از پرداخت دستمزد کارشناس، چنانچه در جریان رسیدگی به دعوی نیاز به کارشناسی باشد معاف می شود.
- معسر از تودیع خسارت احتمالی برای صدور قرار تامین خواسته یا دستور موقت و همچنین از سپردن تامین دعوای واهی یا تامین اتباع بیگانه معاف نیست.
معسر بودن ممکن است کلی یا جزئی باشد. یعنی ممکن است شخص فقط نسبت به تادیه بخشی از هزینه دادرسی یا محکوم‌به معاف شود و نسبت به آن میزان که توانایی پرداخت دارد باید هزینه دادرسی مقرر یا محکوم‌به را یک‌جا پرداخت کند.
دادگاه صالح به رسیدگی دعوی اعسار از هزینه دادرسی
در مرحله بدوی دادخواست اعسار از هزینه دادرسی به دادگاهی تقدیم می شود که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارد.
چنانچه اعسار از هزینه دادرسی مربوط به مرحله تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی باشد، باید به دادگاهی که رای مورد درخواست تجدیدنظر و یا فرجام را صادر نموده است دادخواست تقدیم شود.
اعسار از پرداخت محکوم‌به
اعسار از پرداخت محکوم‌به، به معنای نداشتن مالی به جز مستثنیات دین یا عدم دسترسی به مال به منظور پرداخت مبلغی است که مورد حکم دادگاه قرار گرفته است. بنابراین فرد ناتوان از اجرای حکم مذکور است. در این مواقع افراد می‌توانند باتقدیم دادخواست اعسار ادعا کنند که از تادیه وجه یا مالی که به آن محکوم شده اند، عاجز هستند و تقاضای مهلت یا تقسیط کنند.
نتایج صدور حکم پذیرش اعسار از پرداخت محکوم‌به
در صورتی که ادعای مدعی اعسار مبنی بر عدم تمکن مالی و عدم کفایت دارایی در تادیه محکوم‌به اثبات شود. متناسب با شرایط به او مهلت متناسب داده خواهد شد یا منجر به تقسیط بدهی او می‌شود.
اما باید توجه داشت که صدور حکم تقسیط محکوم‌به یا دادن مهلت به مدیون، مانع استیفای بخش اجرا نشده آن از اموالی که ممکن است در آینده از محکوم‌علیه به دست آید یا از مطالبات وی نیست.
دادگاه صالح در رسیدگی به دعوی اعسار از محکوم‌به
رسیدگی به دعوی اعسار از پرداخت محکوم‌به در صلاحیت دادگاهی است که به دعوی اصلی رسیدگی کرده است. ماده ۱۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی در خصوص دادگاه رسیدگی کننده به اعسار محکوم‌به چنین مقرر داشته: “دعوای اعسار در مورد محکوم‌به در دادگاه نخستین رسیدگی کننده به دعوای اصلی یا دادگاه صادرکننده اجرائیه و به طرفیت محکوم‌له اقامه می‌شود.”
چگونگی اثبات دعوی اعسار
اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از پرداخت محکوم‌به با شهادت شهود قابل اثبات هستند. برای اثبات اعسار از هزینه دادرسی می توان به دلایل دیگری نیز توسل جست از جمله فیش حقوقی.
مدعی اعسار باید شهادت ۲ شاهد را که از وضعیت زندگی و مالی او مطلع هستند به صورت کتبی ضمیمه دادخواست خود کند. (استشهاد نامه کتبی)
قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در خصوص نحوه ی اثبات اعسار از محکوم‌به چنین مقرر کرده:
ماده ۷ – “در مواردی که وضعیت سابق مدیون دلالت بر ملائت وی داشته یا مدیون در عوض دین، مالی دریافت کرده یا به هر نحو تحصیل مال کرده باشد. اثبات اعسار برعهده اوست. مگر اینکه ثابت کند آن مال تلف حقیقی یا حکمی شده است در این صورت و نیز در مواردی که مدیون در عوض دین، مالی دریافت نکرده یا تحصیل نکرده باشد. هر گاه خوانده دعوای اعسار نتواند ملائت فعلی یا سابق او را ثابت کند یا ملائت فعلی یا سابق او نزد قاضی محرز نباشد ادعای اعسار با سوگند مدیون مطابق تشریفات مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی پذیرفته می شود.”
ادامه قانون حوه اجرای محکومیت های مالی در خصوص نحوه اثبات اعسار
ماده ۸ ـ “مدعی اعسار باید صورت کلیه اموال خود شامل تعداد یا مقدار و قیمت کلیه اموال منقول و غیرمنقول، به طور مشروح، مشتمل بر میزان وجوه نقدی که وی به هر عنوان نزد بانک ها و یا مؤسسات مالی و اعتباری ایرانی و خارجی دارد، به همراه مشخصات دقیق حساب های مذکور و نیز کلیه اموالی که او به هر نحو نزد اشخاص ثالث دارد و کلیه مطالبات او از اشخاص ثالث و نیز فهرست نقل و انتقالات و هر نوع تغییر دیگر در اموال مذکور از زمان یک سال قبل از طرح دعوای اعسار به بعد را ضمیمه دادخواست اعسار خود کند.
در مواردی که بار اثبات اعسار برعهده مدیون است و نیز در مواردی که سابقه ملائت او اثبات شده باشد، هرگاه مدیون بخواهد ادعای خود را با شهادت شهود ثابت کند باید شهادت‌نامه کتبی حداقل دو شاهد را به مدتی که بتوانند نسبت به وضعیت معیشت فرد اطلاع کافی داشته باشند به دادخواست اعسار خود ضمیمه نماید.”
اعتراض به حکم دعاوی اعسار
- آرای صادره در خصوص معسر بودن قابل تجدیدنظر خواهی است.
- آرای صادره در خصوص اعسار حضوری و غیر قابل واخواهی است.
اعسار مطلق و اعسار نسبی
اعسار مطلق عبارت است از اینکه شخص معسر به هیچ وجه نمی تواند محکوم‌به یا هزینه دادرسی را پرداخت کند حتی به صورت اقساط. منظور از اعسار نسبی اعساری است که در آن شخص نمی تواند محکوم به یا هزینه دادرسی را یک‌جا پرداخت کند. اما توانایی پرداخت آن را به صورت اقساط دارد یا زمانی که به طور موقت به اموال خود دسترسی ندارد. مانند زمانی که مال فرد معسر از در رهن بانک است و امکان فروش وجود ندارد.
مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری
ما در این مقاله به صورت کامل راجب اعسار چیست و انواع آن و حتی معسر توضیح دادیم هر نظری دارید میتوانید در زیر به صورت کامنت ارسال کنید بلافاصله به شما پاسخ خواهیم داد. دفتر وکالت میرشاه با همکاری وکلای مجرب آماده پذیرش کلیه دعاوی اعم از حقوقی ،کیفری و تجاری است. برای کسب اطلاعات کافی می توانید از طریق شماره های درج شده در سایت با ما در تماس باشید.
سلام و عرض ادب
بنده بعلت بیماری خاص هموفیلی در سال ۹۷ که بدهکار بودم برایم حکم اعسار مطلق صادر شد،هم اکنون بانک نیز بابت ۵۰ تومن از بنده شکایت کرده است،آیا با توجه به حکم اعسار مطلق قبلی و گواهی عدم تحمل حبس از سوی پزشکی قانونی و نیز عدم فعالیت من بعلت بیماری می توانم از بانک تقاضای اعسار مطلق دهم؟با تشکر
با سلام
به حکم اعسار در پرونده سابق نمی توانید در پرونده جدید استناد کنید می بایست مجدداً دادخواست تقدیم کنید.
سلام پدرم محکوم به مبلغ ۶۶۸۰ تومان از سال ۹۴ و خسارت تاخیر تادیه چک شده تا تاریخ ۱/۸/۱۴۰۲ به مبلغ ۷۳ میلیون ،ولی تقاضای اعسار از هزینه دادرسی در جریان دادرسی داشته و مورد قبول واقع شده ، ،سوالم اینه در رای وحدت رویه ۸۲۴ شخصی که معسر شناخته بشه از تاریخ اعسار نباید خسارت تاخیر تادیه بپردازه ، این اعسار گفته شده اعسار از هزینه دادرسی هست یا اعسار از پرداخت محکوم به ؟؟؟ یعنی پدر من که اعسار از هزینه دادرسی زده میتونه استناد کنه که از تاریخ قبولی این اعسار نباید خسارت تاخیر تادیه بده ؟؟؟؟
سلام
اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از پرداخت محکوم به دو موضوع متفاوت هستند.
با سلام، در دادگاه بدوی دادخواست اعسار از _رداخت محکوم به بنده پذیرفته شده، اتومبیلی داشتم که آنرا بعلت نداشتن بضاعت با موتور سوخته فروختم که در دفترخانه به ثبت رسیده و پولش را هم تماما دریافت کردم ولی خریدار خودرو را تا کنون بنام خود نزده، اکنون طرف مقابلم با استناد به اینکه اتومبیل بنام من است به اعسار من اعتراض و شهادت شهودم را نیز کذب دانسته ، آیا این امر در دادگاه تجدید نظر برایم مشکل خواهد شد؟ با تشکر
با سلام
اظهار می نمایید اتومبیل را فروخته اید و گویا منظور شما از عبارت” در دفترخانه به ثبت رسیده…” اعطای وکالت بلاعزل است که معمول و رایج است. در هر این صورت هنوز اتومبیل به نام شما است. سند وکالت در نفس وکالت موثر است و مثبت انتقال به تنهایی نیست بنابراین می تواند مشکلاتی هم برای شما و هم برای خریدار ان ایجاد نماید. در هر حال موضوع شما نیازمند به رسیدگی قضایی است.