جلب ثالث چیست؟

یکی از تاسیسات مهم و کاربردی آیین دادرسی مدنی دعوای جلب ثالث است. در تعریف جلب ثالث می توان گفت: هرگاه دعوایی در جریان رسیدگی باشد و اصحاب دعوا یا یکی از آنها شخص ثالثی را به آن دعوا بخواند تا او را وادار نماید که از اصحاب آن دعوا شود “جلب ثالث ” روی داده است.

وکیل پایه یک دادگستری سید احمد میرشاه محمد

بریا تعیین وقت ملاقات با وکیل میرشاه با شماره تلفن 09306091148 تماس حاصل فرمایید

ملاقات با تعیین وقت قبلی

طرفی که ثالث را جلب می نماید “جالب” و ثالثی که جلب میشود “مجلوب ثالث” نامیده می شود.(1) به عنوان مثال شخص الف یک واحد آپارتمان را از شخص ب خریداری نموده است، شخص ج به این عنوان که مالک آپارتمان می باشد و دارای سند رسمی بوده، دعوای خلع ید به طرفیت شخص الف که الان متصرف است طرح می نماید. شخص الف، دادخواست جلب ثالث به طرفیت شخص ب که فروشنده بوده تقدیم می نماید در واقع او را به دادرسی جلب می نماید که پاسخ شخص ج را بدهد.

فایده طرح دعوای جلب ثالث

می توان مدعی شد که مهم ترین هدف تجمیع پرونده ها و دادخواست ها در دعاوی طاری و مرتبط، جلوگیری از تکرار دعاوی و صدور آرای متعارض است و این موضوع در خصوص دعوای جلب ثالث که یکی از مصادیق دعوای طاری می باشد نیز صدق می نماید. در واقع اگر دو دعوای مرتبط به صورت جداگانه در دو دادگاه متفاوت رسیدگی شوند، این احتمال وجود دارد که با صدور دو حکم متفاوت، تمامی رسیدگی های انجام گرفته بیهوده شده و اختلاف طرفین حل نشود و بلکه پیچیده تر از پیش باقی بماند. فواید تجمیع دعاوی مرتبط، چنان است که باید مبنایی در جلب ثالث تلقی و به این شکل استفاده شود که اگر دعوای اصلی با جلب ثالث چندان ارتباط داشته باشد که رسیدگی جداگانه آنها، احتمال صدور رای متعارضی به همراه داشته باشد؛ باید جلب را پذیرفت و توأم با دعوای اصلی به آن رسیدگی کرد. به علاوه ترک تجمیع دعاوی و یا تجویز تجدید و تکرار دعوای آفات دیگری همچون اتلاف وقت و هزینه ها را در برخواهد داشت که در این صورت به سبب ارتباط با منافع عمومی مطرود و مردود است. (2)

موعد طرح دعوای جلب ثالث

به تجویز ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی:”هر یک از اصحاب دعوی که جلب ثالثی را لازم بداند، می تواند تا پایان جلسه اول دادرسی، جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف 3 روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید…”

شرایط لازم برای طرح دعوای جلب ثالث

علاوه بر شرط مربوط به مهلت طرح دعوای جلب ثالث نکته مهم دیگری که در کلیه دعاوی طاری و از جمله دعوای جلب ثالث باید وجود داشته باشد آن است که وفق مادۀ 17 قانون آیین دادرسی مدنی دعوای جلب ثالث باید با دعوای اصلی مرتبط یا باید دارای یک منشاء باشد. بنابراین اگر دعوایی با عنوان مزبور اقامه شود اما این شرط را نداشته باشد. درصورت صلاحیت دادگاه، جداگانه به آن رسیدگی می شود.(ماده 149) در مقابل اگر دعوایی که باید به عنوان دعوای طاری (از جنبه جلب ثالث ) مطرح شود، به صورت مستقل در همان دادگاه یا دادگاه هم عرض دیگری مطرح شود، حسب مورد در اجرای مادۀ 103 و یا بند 2 مادۀ 84 ، امکان رسیدگی توأم آن با دعوای اصلی وجود دارد.(3)

موقعیت جالب و مجلوب ثالث

جالب ثالث در موقعیت خواهان و مجلوب ثالث در موقعیت خوانده قرار می گیرد لذا تمام مقررات راجع به خوانده درباره مجلوب ثالث جاری است. دعوای جلب ثالث نباید به منظور تاخیر رسیدگی انجام شده باشد لذا هرگاه دادگاه احراز نماید که جلب شخص ثالث به منظور تاخیر رسیدگی است، می تواند دادخواست جلب ثالث را از دادخواست اصلی تفکیک نموده و به هر یک به صورت جداگانه رسیدگی نماید.(مادۀ 139)

تشریفات جلب ثالث

دعوای جلب ثالث باید درقالب تقدیم دادخواست صورت گیرد. در قسمت خواهان، نام جالب ثالث و در قسمت خوانده، نام مجلوب ثالث و در ستون خواسته باید عبارت جلب ثالث در پرونده کلاسه ——— به خواسته———نوشته شود. دادخواست جلب ثالث نیز باید به دادگاهی تقدیم شود که در آنجا اظهار شده و به دعوای اصلی رسیدگی می نماید.

استرداد دادخواست یا دعوا و یا ابطال دادخواست اصلی

ممکن است خواهان دعوای اصلی دادخواست یا دعوای اصلی را مسترد نماید و یا دعوای اصلی با ابطال دادخواست، در دعوا عدم استماع دعوا مواجه شود. این امور که مربوط به دعوای اصلی می باشد، فی نفسه هیچ اثری در دعوای جلب ثالث و سایر دعاوی طاری ندارد و در کلیه این فروض دادگاه باید به دعوای طاری از جمله دعوای جلب ثالث رسیدگی نماید.

دعوای جلب ثالث در مرحله تجدید نظر

مهلت دعوای جلب ثالث تا پایان اولین جلسه دادرسی است. هریک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، می تواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید، چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدید نظر. با توجه به این که ممکن است در مرحله تجدید نظر جلسه ای تشکیل نشود، اصولاً تبادل لوایح جایگزین جلسه دادرسی می گردد. بر این پایه هر یک از اصحاب دعوا چنانچه جلب ثالثی را در مرحله تجدید نظر لازم بداند می بایست ضمن دادخواست تجدید نظر خواهی و تبادل لوایح مبادرت به جلب ثالث نماید.

ثالثی که در مرحله تجدید نظر جلب به دادرسی می گردد، در صورتی که رای به زیان او صادر شود فرصت اعتراض به رای را از دست خواهد داد. این نقصی  است که بر جلب ثالث به دادرسی در مرحله تجدید نظر وارد است و می بایست قانونگذار تدبیری اندیشه نماید. برخی در رد این ایراد اظهار می نمایند اصل بر قطعی بودن آرای دادگاه ها است و قابل اعتراض بودن آرا استثنا است، لیکن بنا به دلایلی که شرح آن در موقع مقتضی داده خواهد شد، نظر این گروه پذیرفته نیست و همچنان ایراد مطرح شده وارد است.

منابع:

1-شمس، عبدالله، آیین دادرسی ، جلد سوم، چاپ سی و چهارم، صفحه 70، انتشارات دراک، 1396

2-مولودی، محمد، جهات جلب ثالث، فصلنامه دیدگاه های حقوقی قضایی، صفحه24، شماره 85-1398

3- شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد سوم، چاپ سی و چهارم، صفحه 71،  انتشارات دراک، 1396