بررسی دعوای ورود شخص ثالث (آپدیت 1403)
فهرست محتوا
ورود شخص ثالث
یکی از موضوعات مهمی که در جریان یک دادرسی حقوقی ممکن است پیش بیاید، ورود شخص ثالث اعم از حقیقی یا حقوقی در پرونده در حال رسیدگی است. بدیهی است منظور از اشخاص ثالث کلیه افرادی هستند که جزء طرفین دعوای اصلی نبوده و نام آن ها در دادخواست اصلی بعنوان خواهان یا خوانده قید نگردیده است.
وکیل پایه یک دادگستری سید احمد میرشاه محمد
برای تعیین وقت ملاقات با وکیل میرشاه با شماره تلفن 09306091148 تماس حاصل فرمایید.
ملاقات با تعیین وقت قبلی
دلایل ورود شخص ثالث
ممکن است این پرسش مطرح گردد که با توجه نهاد های مختلف موجود در آیین دادرسی مدنی از قبیل اعتبار امر قضاوت شده ،اعتراض شخص ثالث و بحث نسبی بودن آثار رای ، چه انگیزه و عواملی محرک شخص ثالث برای ورود به پرونده های است که نامی از او در آن موجود نمی باشد. در پاسخ باید گفت وجود نهادهای نامبرده شده میتواند نگرانی ثالث را از آسیب دیدن از چنین آرایی کاهش داده و از انگیزه او در ورود به دعوا بکاهد ؛ اما همواره پیشگیری بهتر از درمان است و ثالث با ورود خود در دعوا موجب میشود که در صورت موفقیت ، اعتراض بعدی او به رای منتفی شود.(البته شخص ثالث که وارد دعوا میشود،از اصحاب دعوا شمرده شده و حق اعتراض ثالث را نسبت به رایی که دراین دعوا صادر میشود در هرحال از دست خواهد داد.) (1)
مداخله اشخاص ثالث در دعوای اصلی از دقیق ترین و در عین حال تاریک ترین مباحث آیین دادرسی مدنی است ،چنانکه به عقیده یکی از متخصصین آیین دادرسی مدنی : ورود و جلب اشخاص ثالث از دعاوی ناشناخته و مجمل در دادگستری هاست، ناشناخته که میگوییم به این معنی نیست که مردم یا دادگاه ها این دعاوی را نمی شناسند ،این دعاوی مرتباً اقامه و رسیدگی می شود ولی مرتباً این دعاوی به صورت نا صحیح اقامه میشود و مرتب هم به طور نا صحیح به آن رسیدگی می شود.(2)
معرفی دعوای ورود شخص ثالث
در حقوق ایران ورود ثالث در مواد 130 الی 134 قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است . ماده 130 ق.آ.د.م مقرر می دارد: “هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قائل باشد یا خود را در محقق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند میتواند تاوقتی که به ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا شود.”
شرایط لازم برای ورود شخص ثالث
ابتدائاً باید اعلام نمود که دعوای ورود ثالث نوعی دعوای طاری محسوب میشود و برای طرح آن باید یکی از دو شرط هم منشاء بودن دو دعوا یا وجود ارتباط کامل بین آن دو باید وجود داشته باشد ، اگرچه این موضوع در شرایط مربوط به طرح دعوای ورود ثالث قید نگردیده است، ولی وجود یکی از دو شرط مذکور برای اقامه دعوای مذکور لازم است زیرا از یک سو ، در ماده 17 قانون مذکور به صراحت وجود یکی از دو شرط مذکور را برای اقامه دعوای طاری ضروری دانسته و از آنجا که دعوای ورود ثالث یکی از دعاوی طاری است ، وجود یکی از دو شرط برای اقامه دعوا نیز کافی است؛ به عبارت دیگر اگر قانون گذار فقط وجود این شرط را در دعوای متقابل لازم می دانست، به ذکر آن در ماده 17 مذکور که ناظر به کلیه دعاوی طاری است، نیازی نبود .(3) البته اگر هیچ کدام از شرایط مذکور وجود نداشته باشد، دادگاه دعاوی مربوطه را تفکیک نمود . و در صورت برخورداری از صلاحیت جداگانه به هر یک از آن ها رسیدگی می نماید.
شایان ذکر است که شرایط عمومی طرح و دعوا اعم از بلوغ ،عقل ، رشد و ذینفعی در دعوای ورود ثالث هم باید وجود داشته باشد .
شرط بسیار مهم دیگری که در مبحث مربوط به انواع ورود شخص ثالث به آن خواهیم پرداخت آن است که شخص ثالث یا باید در دعوای مطروحه برای خود به صورت مستقل حقی قائل باشد و یا اینکه خود را در محق شدن هریک از طرفین ذی نفع بداند .
طرح دعوای ورود ثالث مستلزم تقدیم دادخواست به خواسته ورود ثالث است. نکته قابل ذکر آنکه خواندگان دعوای ورود ثالث، اصحاب دعوای اصلی نیست و در ستون خواندگان نام طرفین دعوای اصلی باید قید شود و در ستون خواسته نیز بهتر است از این عبارت استفاده گردد :”ورود ثالث در پروند ه به کلاسه——– به خواسته——–مطروحه در شعبه——- دادگاه عمومی حقوقی شهرستان——-.
زمان ورود شخص ثالث به دعوا
ورود شخص ثالث مهلت و مدت زمان مشخص و معینی ندارد، شخص ثالث تا زمانیکه دعوا خاتمه نیافته هم درمرحله نخستین و هم در مرحله تجدیدنظر میتواند دعوای ورود شخص ثالث را طرح و تقدیم نماید.
انواع دعوای ورود ثالث
دعوای ورود شخص ثالث با توجه به خواسته ثالث به دو دسته اصلی و تبعی دسته بندی شده اند. طرح دعوا و آیین هر دو دسته هیچ تفاوتی ندارد. اما برخی حقوق دانها علاقه زیادی به دسته بندی عناوین دارند بدون اینکه بر آن دسته بندی فایده ای مترتب باشد. در هر حال در ادامه این دو دسته از نظر خواهد گذشت.
دعوای ورد شخص ثالث اصلی
دعوای ورود شخص ثالث زمانی اصلی به حساب می آید که شخص ثالث در موضوع دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قائل باشد به عنوان مثال شخص الف دادخواستی به طرفیت شخص ب به خواسته استرداد یک دستگاه خودرو طرح نماید و شخص ج که متوجه موضوع می شود معتقد است که خودرو متعلق به او می باشد لذا دادخواست ورود شخص ثالث را تقدیم می نماید . در این حالت شخص ج علاوه بر اینکه تقاضای محکومیت شخص ب را که خودرو در تصرف او است را درخواست می نماید بلکه صدور حکم مبنی بر بی حقی خواهان را نیز درخواست می نماید .
دعوای ورود شخص ثالث تبعی
دعوای ورود شخص ثالث تبعی؛ شخص ثالث حقی به نحو مستقل برای خود درنظر نمیگیرد، اما شخص ثالث از برنده شدن یکی از طرفین در دعوای مطروحه سود خواهد برد لذا شخص ثالث با ورود در پرونده موضع طرف مورد نظر خود را تقویت می نماید. بعنوان مثال الف دعوای خلع ید به طرفیت شخص ب مطرح میکند و او را غاصب در ملک خود می داند . شخصی ج حق عبور در ملک موردنظر را از شخص ب گرفته است لذا در صورت برنده شدن شخص ب، او نیز منتفع خواهد شد لذا برای تقویت موقعیت شخصی ب بعنوان وارد ثالث وارد دعوا می شود .(4)
ورود شخص ثالث در مرحله تجدید نظر
همانطور که گفته شد تا زمانی که دادرسی به پایان نرسیده است و ختم دادرسی اعلام نشده است شخص ثالث با تقدیم دادخواست می تواند وارد دعوی شود. ورود ثالث در این مرحله وارد ثالث را از امتیاز دو درجه بودن مراجع قضایی محروم می سازد. به عبارت دیگر اگر رای صادره علیه وارد ثالث باشد از آنجا که مرحله تجدیدنظر اصولاً آخرین مرحله رسیدگ است لذا قطعی و لازم الاجرا است و دیگر قابل اعتراض از طرق عادی نیست.
“جواز ورود ثالث در مرحله تجدیدنظر مستلزم آگاهی نداشتن وی از جریان دادرسی مرحله نخستین نمی باشد و حتی چنانچه شخصی به نمایندگی یکی از اصحاب دعوی در دادرسی مرحله نخستین دخالت داشته می تواند، باتوجه به عموم و اطلاق ماده 130 مزبور در مرحله تجدیدنظر به عنوان ثالث اصالتاً وارد شود. بنابراین شخصی که به قیمومت از صغیر در مرحله نخستین دخالت داشته می تواند، به عنوان ثالث، در مرحله تجدیدنظر وارد شود.” (5)
منابع:
1-شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی جلد 1، صفحه 65، چاپ سی وچهارم ،1396
2- احمدی، خلیل، شرایط اقامه دعوی ورود ثالث در حقوق ایران و قواعد آیین دادرسی مدنی فدرال آمریکا مطالعات حقوقی، 1399
3- احمدی خلیل، همان منبع
4- شمس عبدالله، آیین دادرسی مدنی جلد 1، صفحه 65، چاپ سی و چهارم، 1396
5- شمس عبدالله، آیین دادرسی مدنی جلد 2، صفحه 336، چاپ سی و یکم، 1392
