هبه چیست؟ و چگونه از آن رجوع کنیم؟

هبه چیست؟ معمولا اشخاص مبادرت به انجام اعمال حقوقی مختلفی می کنند بدون آنکه بدانند این اعمال آثار و تبعاتی به دنبال دارد و ممکن است سرنوشت و مسیر آینده شان را به کلی دگرگون سازد.یکی از این اعمال حقوقی هبه است، در وضعیت کنونی هبه اصولاً در میان اعضای خانواده ،بستگان و زوجین رایج است. در این نوشتار شما با عقد هبه، شرایط تحقق آن و نحوه رجوع از هبه آشنا خواهید شد.

به تعبیر قانون مدنی هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را رایگان به تملک دیگری در می آورد. به کسی که مال را تملیک می کند واهب و به طرف دیگر متهب و مال موضوع عقد هبه را عین موهوبه می گویند.

شرایط تحقق هبه

هنگامی که از اصطلاح حقوقی عقد استفاده می کنیم به این مفهوم است که قرار است دو اراده پیوند خورده و موجد آثاری در عالم اعتبار گردند. بنابراین عقد با یک اراده واقع نمی شود. ابتدا باید ایجابی صورت پذیرد و سپس قبول به آن ملحق شود. ایجاب و قبول موضوع مقاله دیگری است که به زودی در همین وب سایت منتشر خواهد شد. برخی از عقود علاوه بر ایجاب و قبول نیاز به قبض دارند از جمله هبه به این دسته از عقود عقود عینی گفته می شود. عقود عینی تنها با ایجاب و قبول واقع نمی شوند ،در تحقق آن قبض شرط است. در خصوص هبه قانون مدنی چنین مقرر می دارد: هبه واقع نمی شود مگر با قبول و قبض متهب.

رجوع از هبه

چنانچه مال موضوع هبه یا به تعبیر قانون مدنی عین موهوبه باقی باشد واهب می تواند از هبه رجوع کند. منظور از باقی باشد این است که به مصرف نرسیده باشد. مانند عطری که استفاده و تمام شده است. به عنوان مثال زوج یک دستگاه اتومبیل به زوجه هدیه می دهد پس از بروز اختلاف یا به اجرا گذاردن مهریه از سوی زوجه در صدد استرداد اتومبیل بر می آید. معمولاً زوج در مراجعه به وکیل اظهار می دارد هدف از هدیه ای که داده است استحکام روابط زناشویی بوده است حال که این رابطه به کلی از بین رفته یا در مسیر نابودی است لزومی نمی بیند  اتومبیل همچنان نزد زوجه باقی بماند،لذا در صدد استرداد آن بر می آید . حقوقدانان از فعل او به رجوع از هبه تعبیر می نمایند.

موارد عدم امکان رجوع از هبه

• عدم بقا عین موهوبه.
• در صورتیکه متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد. اولاد شامل فرزندان و نوادگان است. بنابراین رجوع از هبه به همسر امکان پذیر است.
• در صورتیکه هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
• در صورتیکه عین موهوبه به هر نحو از ملکیت متهب خارج شده باشد.ولو اینکه دوباره به ملکیت متهب درآید.
• در صورتیکه در عین موهوبه تغییری حاصل شود.مثل پارچه ای که تبدیل به لباس شود یا شمش طلایی تبدیل به زیورآلات گردد.
• بعد از فوت واهب یا متهب.
• اگر داین طلب خود را به مدیون ببخشد حق رجوع ندارد.
• اگر کسی مال را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع ندارد.

در کلیه موارد فوق واهب نمی تواند از هبه رجوع کند. اصولاً وکلا به مراجعین خود توصیه می کنند مراتب رجوع از هبه را صراحتاً با ارسال اظهارنامه رسمی به اطلاع موکل برسانند تا برخی از  موارد عدم امکان رجوع از هبه منتفی گردد.

هبه چیست؟ هبه مهریه

به محض وقوع عقد نکاح زن مالک مهریه می شود و می تواند هر تصمیمی درباره آن بگیرد.از جمله می تواند مهریه خود را به همسرش ببخشد.گاهی زوجه به دلیل علاقه شدیدی که به زوج دارد تصمیم می گیرد تمام یا بخشی از مهریه خود را به زوج ببخشد. این بخشش معمولاً  در قالب عقد هبه انجام می شود ومانند سایر انواع هبه می تواند معوض یا غیر معوض باشد. گاهی زوجه در ازای طلاق مهریه خود را به زوج هبه می کند. دلایل متعددی در خصوص هبه مهریه عنوان شده است و معمولاً شخصی است. در نظر داشته باشید هبه معوض قابل رجوع نیست ولی اگر صیغه طلاق جاری نشود زوجه می تواند از هبه رجوع کند. اصولاً ما ابراء مهریه را توصیه می کنیم دلیل این توصیه را می توانید از طریق مشاوره تلفنی یا مشاوره حضوری جویا شوید.

هبه دوران نامزدی

گاهی نامزدها به این نتیجه می رسند که پیوند زناشویی میان آنها به هر دلیلی ممکن نیست و تصمیم به جدایی می گیرند. قانون مدنی مقرر می دارد در صورت بهم خوردن نامزدی هریک از نامزدها می توانند هدایایی که به طرف دیگر یا پدر و مادر او داده اند باز پس گیرند. اگر عین هدایا موجود نباشد می توانند قیمت هدایایی که عادتاً نگه داشته می شوند را مطالبه کنند مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر از بین رفته باشند. در مواردی که نامزدی در اثر فوت یکی از نامزدها بهم بخورد،رجوع به قیمت  ممکن نیست.

افرادی که از هبه اموال خود ممنوع می باشند

محجورین ؛ چه صغیر ممیز باشند چه غیر ممیز، سفیه و مجنون نمی توانند اموال خود را هبه کنند.چرا که هبه عقدی است که اصولاً غیر معوض واقع می شود و یا تعادل عوضین رعایت نمی شود. محتمل است محجورین متحمل خسارت گردنند از این رو قانونگذار هبه اموال توسط محجورین را ممنوع نموده است. هبه اموال توسط محجور باطل است.

تاجر ورشکسته؛ از انجام معاملات بلاعوض منع شده است از این رو نمی تواند اموال خود را هبه کند. این ممنوعیت به جهت حفظ حقوق طلبکاران اعمال می شود. ممکن است تاجر ورشکسته با توسل به هبه اموالش را از دسترس طلبکاران خارج سازد. پس از صدور حکم ورشکستگی  هبه اموال توسط تاجر مقدور نیست.

پیشنهاد ما

هبه معمولاً در شرایط هیجانی و ضمن تصمیمات عجولانه  انجام می شود . توصیه می کنیم هیچگاه در شرایط هیجانی مبادرت به انجام اعمال حقوقی نکنید. قبلاً تمام شرایط را بسنجید و از آنجا که ممکن است هیجانات بر شما غالب شده باشد پیش از امضای هر توافق نامه یا عقدی خصوصاً عقد هبه که واجد ابهامات بسیاری  است از مشاوره حقوقی برخوردار شوید. در صورت رجوع از هبه و استرداد عین َموهوبه دفتر وکالت میرشاه می تواند موثرترین راهکار را ارائه نماید.