حضانت فرزند چیست؟ همه چیز درباره حضانت فرزند

حضانت فرزند به معنی نگاهداشتن طفل ، مراقبت و مواظبت او، تنظیم روابطش با محیط خارج و رعایت حق ملاقات با خویشان نزدیک طفل است.اهمیت موضوع مراقبت و تربیت فرزند برهیچ کس پوشیده نیست ، زیرا خوشبختی و پیشرفت جامعه در گرو مراقبت و آموزش و پرورش صحصیح کودکان است. در این جستار به تعریف حضانت ، شرایط حضانت و سلب حضانت ، حق ملاقات ، ضمانت اجرای حضانت پرداخته شده است.

حضانت طفل

حضانت اطفال حق و تکلیف والدین است و این تکلیف تا زمانی که طفل به سن بلوغ نرسیده باقی است. پدر و مادر در دوره زندگی مشترک از لحاظ حضانت ، در یک ردیف قراردارند و حضانت فرزندان تکلیف مشترک زوجین است و آنان نمی توانند از انجام این تکلیف شانه خالی کنند و دادگاه در صورت لزوم آنان را مجبور به انجام این تکلیف خواهد کرد . موضوع حضانت زمانی پررنگ می شود که زوجین تصمیم به جدایی می گیرند، اگر توافقی مبنی بر نگهداری اطفال برای پس از جدایی میان زوجین صورت نگرفته باشد ، به موجب قانون نگهداری و حضانت طفلی که والدین او از یکدیگر جدا زندگی می کنند ، الویت حضانت تا سن 7 سالگی با مادر است. تفاوتی میان حضانت دختر و پسر تا سن 7 سالگی نیست.

مطلب مرتبط: طلاق توافقی در کرج

بعد از هفت سالگی به منظورحمایت از کودک و رعایت مصلحت وی در صورت بروز اختلاف بین پدر و مادر در زمینه نگاهداری ، دادگاه با توجه به مصلحت کودک به هر ترتیب که تشخیص دهد تصمیم خواهد گرفت، حتی ممکن است حضانت طفل را به فرد ثالثی غیر از پدر و مادرواگذار کند. با اینکه قانون برای پدر یا مادر ، در امر حضانت ، تا سن معین اولویت قائل شده است ، به دادگاه این اختیاررا داده است تا در مواردی که صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد ، حضانت را از پدر یا مادری که حق تقدم دارد بگیرد و به دیگری یا شخص ثالث واگذار کند.

شرایط حضانت فرزند

 حضانت باید به کسی واگذار شود که استحقاق و توانایی لازم برای این کار را داشته باشد. شرایط حضانت شامل موارد ذیل است :
الف ) بلوغ ؛ قطعا شخص نابالغ که خود نیاز به مراقبت دارد ، نمی تواند عهده دار حضانت باشد.
ب ) عقل ؛ هیچ گاه نمی توان حضانت را به کسی که دیوانه است واگذار کرد و ازاین لحاظ فرقی بین پدر و مادر نیست.
ج ) توانایی عملی ؛ بدیهی است که نمی توان حضانت را به کسی که توانایی انجام آن را ندارد محول نمود. از ماده 1173 قانون مدنی می توان استنباط نمود که در نظر قانونگذار توانایی بر مراقبت و مواظبت طفل شرط حضانت است.

د ) شایستگی اخلاقی ؛ لزوم شایستگی را نیز می توان از ماده 1173 قانون مدنی استنتاج نمود .
ماده 1173 قانون مدنی ( هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست ، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد ، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای دادستان هر تصمیمی که برای حضانت طفل مقتضی بداند ، اتخاذ کند).
ه ) عدم ازدواج مادر با شخص دیگر ؛ در صورتیکه حضانت طفل با مادر باشد ، این حضانت تا زمانی باقی است که مادر شوهر دیگر اختیار نکرده باشد.
ی ) اسلام ؛‌ با توجه به اصل 167 قانون اساسی و ماده 1192 قانون مدنی می توان گفت کافر نمی تواند حضانت طفل مسلمان را برعهده داشته باشد.

 حضانت فرزند بعد از طلاق

برای حضانت و نگهداری طفلی که پدر و مادر او از یکدیگر جدا شده اند ، مادر تا سن 7 سالگی اولویت دارد و پس از آن حضانت با پدر است . در صورت بروز اختلاف ، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه است .دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل حضانت طفل را به پدر یا مادر یا شخص دیگری واگذار می کند.

حضانت فرزند بعد از بلوغ

حضانت طفل ، حق و تکلیف پدر و مادر در برابر فرزند است و تا زمانی باقی است که به فرزند ، طفل اطلاق شود. در حقوق ایران دختر بعد از رسیدن به 9 سال تمام قمری و پسر بعد از رسیدن به 15 سال تمام قمری بالغ محسوب می شود . به پسر و دختر، بعد از رسیدن به سن مذکور طفل اطلاق نمی گردد و بعد از این سنین مدت حضانت پایان می یابد. پس از آن ، فرزند هر یک از پدر و مادر را که بخواهد برای زندگی انتخاب می کند. البته باید در نظر داشت که حضانت طفل تا زمانی باقی است که شرایط حضانت برای فردی که حضانت بر عهده اوست باقی باشد.

مطلب مرتبط: وکیل حضانت در کرج

موارد سلب حضانت فرزند

دادگاه می تواند ، با شرایط ماده 1173 ، حضانت را از پدر یا مادر که که حضانت را بر عهده دارد گرفته ، به دیگری یا شخص ثالث واگذار نماید. به عنوان مثال اگرپدری که حضانت طفل بر عهده اوست به مواد مخدر مبتلا شود ؛ به نحوی که سلامت جسمی یا روحی کودک به خطر افتد ، دادگاه می تواند حضانت طفل را به شخص دیگری محول نماید. موارد انحطاط اخلاقی و مصادیق ذکر شده عدم مواظبت در ماده 1173 قانون مدنی که موجب سلب حضانت می شوند ، به قرارزیر است
1 – اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار.
2 – اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء.
3 – ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشکی قانونی .
4 – سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء ، تکدی گری و قاچاق.
5 – تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
این موارد جنبه حصری ندارند و ممکن است دادگاه موارد دیگری را مشمول عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی دارنده حضانت بداند و با احراز اینکه صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل به خطر افتاده ، بر اساس مصلحت طفل در مورد حضانت تصمیم شایسته ای بگیرد.

حضانت فرزند بعد از فوت والدین

هرگاه پدر مادر طفل فوت کرده باشند ، حضانت طفل با جد پدری است ، زیرا او ولی قهری و نماینده قانونی طفل است وازاین رو اداره امور کودک به او محول می شود . در صورت فقدان جد پدری حضانت به وصی منصوب از طرف پدر یا جد پدری ، در صورت داشتن چنین اختیاری داده می شود. به طور کلی در هریک از موارد مذکوردادگاه می تواند با رعایت مصلحت طفل حضانت را به شخص دیگری واگذار نماید.

ملاقات فرزند

ملاقات با طفل حق فطری پدر ومادر و طفل است و ممانعت از این حق صدمات روحی و معنوی فراوانی به پدرو مادر و طفل وارد می کند. قانون حمایت از خانواده در زمینه ملاقات و حضانت طفل ، مقرر داشته است : ((هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات ، حضانت ، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل ، بر خلاف مصلحت اوست یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکلیف مقرر خودداری کند یا منع ملاقات طفل تحت حضانت ، با اشخاص ذی حق شود ، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی ، با رعایت مصلحت طفل ، تصمیم مقتضی انخاذ کند)).

همچنین به موجب این قانون طفل را نمی توان بدون رضایت ولی یا شخصی که حضانت و نگهداری طفل به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق ، به محل دیگری یا خارج از کشور فرستاد ، مگر اینکه دادگاه آن را مصلحت بداند و با درنظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق ، این امر را اجازه دهد. دادگاه در صورت موافقت با خارج کردن طفل از کشور ، بنا به درخواست ذینفع ، برای تضمین بازگرداندن طفل ، تامین مناسبی اخذ می کند)).

ضمانت اجرای حضانت فرزند

مطابق ماده 54 قانون حمایت از خانواده اگر مسئول حضانت از انجام تکالیف مربوط به حضانت خودداری کند ، یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق شود ، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات محکوم می شود . در ماده 632 قانون مجازات اسلامی عنوان شده اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است در موقع مطالبه اشخاصی که قانونا حق مطالبه دارند امتناع کند به مجازات از چهل و پنج روز تا سه ماه حبس یا به جزای نقدی ازپانزده تا سی میلیون ریال محکوم خواهد شد .

پیشنهاد ما برای حضانت فرزند

نظر به اهمیت خانواده و ضرورت تخصص و تجربه و رعایت جنبه های اخلاقی پیشنهاد می کنیم با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت نمایید . زیرا موضوع حضانت یکی از مسائل فوق العاده مهم در هنگام جدایی والدین است. شما می توانید از طریق مشاوره با یک وکیل خانواده متبحر بهترین تصمیم را در جهت مصلحت فرزند دلبندتان اتخاذ کنید . دفتر وکالت میرشاه می تواند بهترین راهکار موثر در امر حضانت به شما ارائه دهد.